आजबाट आधा ग्यास भरिएको सिलिण्डर बजारमा, पुरा ग्यास भएको सिलिण्डरमा प्रतिबन्ध

नेपाल आयल निगमले ग्यासको बढ्दो मागलाई सम्बोधन गर्न आइतबार दिउँसो १ बजेबाट पुरा ग्यास (१४.२) भरिएको सिलिण्डर बिक्रीमा प्रतिबन्ध लगाएको छ । यो प्रतिबन्धपछि आइतबारदेखी आधा ग्यास (७.१ किलोग्राम) भएको सिलिण्डर मात्र प्रचलनमा ल्याउँदै छ ।

शनिबार साँझ एक सूचना जारी गरी निगमले सबै बिक्रेताहरुलाई आइतबार दिउँसो १ बजेबाट पूरा ग्यास भरिएको सिलिण्डर बिक्री नगर्न निर्देशन दिएको हो । यसअघि आएको पुरा ग्यास भरिएको सिलिण्डर मौज्दात भए सम्बन्धित उद्योगमा फिर्ता गर्न पनि निगमले निर्देशन दिएको छ ।

निगम प्रवक्ता बिनितमणी उपाध्यायले जारी गरेको सूचनामा भनिएको छ, ‘ग्यास बिक्रेता/डिस्ट्रीब्यूटरकहाँ मौज्दातमा भएको १४.२ किलोग्राम ग्यास भरिएको सिलिण्डर २०७६–१२–१६ गते दिनको १ बजेसम्म बिक्री गरिसक्नुपर्ने तथा सो ग्यास बिक्री नभएको अवस्थामा सम्बन्धित ग्यास उद्योगमा फिर्ता पठाइसक्नुपर्नेछ । २०७६–१२–१६ को १ बजे पछाडी १४.२ किलोग्रामको सिलिण्डर बिक्रेता/डिस्ट्रीब्यूटरकहाँ मौज्दात रहेको पाइएमा निजहरुलाई प्रचलित कानून बमोजिम कारबाही हुनेछ ।’

निगमको सूचनाअनुसार पहाडी जिल्लामा तत्काल कार्यान्वयन गर्न समस्या भए सम्बन्धित प्रमुख जिल्ला अधिकारीको निर्देशन अनुसार ग्यास बिक्री गर्नुपर्नेछ । यस्तै निगमले एउटा ब्राण्डको सिलिण्डर लगेर अर्को उद्योगले भरी बजारमा पठाउन पनि आग्रह गरेको छ । तर, यो व्यवस्था लागू गर्न उद्योगी सहमत छैनन् । आफ्नो उद्योगमा अरु कुनै ब्राण्डको सिलिण्डरमा ग्यास भरेर कुन डिलरकहाँ पठाउने भन्ने अन्यौल रहेको उद्योगीहरुको तर्क छ ।

‘आफ्नो उद्योगमा अरुको सिलिण्डरमा ग्यास भरेर पठाउने भन्ने हुँदैन’ एक उद्योगीले भने, ‘यसो भइहालेछ भने कसको डिलरकहाँ ग्यास दिने ? किनभने यहाँ प्रत्येक ग्यासका फरक फरक डिलर छन् ।’ ग्यास आयात भने बिस्तारै खुम्चिदै गएको छ । शनिबार १८ बुलेट ग्यास बीरगञ्ज नाकाबाट पास भएका छन् । यो नाकाबाट आउने अधिकांश बुलेट काठमाडौं उपत्यकामा उपलब्ध ग्यास कम्पनीका हुन् । शुक्रबार भने ३० बुलेट ग्यास आएको थियो ।

निर्णय आजबाट कार्यान्वयन

उद्योग बाणिज्य तथा आपूर्ती मन्त्रालय र नेपाल आयल निगमले आधा ग्यास भरिएका सिलिण्डर बजारमा ल्याउने निर्णय आजबाट कार्यान्वयन गर्दैछन् । चार बर्षअघि भारतले नाकाबन्दी लगाएका बेला यसरी नै आधा ग्यास भरिएको सिलिण्डर बिक्री गरेर आपूर्ती सहज पार्ने प्रयत्न भएको थियो ।

त्यतिखेर पहिलो पटक प्रयोग गरिएको यो जुक्तीले धेरै उपभोक्ताकहाँ ग्यास पुर्‍याउन सरकार सफल भएको थियो । अहिले आपूर्ती नियमित भएपनि माग बढेर बजारमा अभाव देखिन थालेपछि सरकारले आधा परिमाण ग्यास भरिएको सिलिण्डर बजारमा ल्याउने निर्णय लिएको हो । यो निर्णयले घरमा आवश्यकता भन्दा बढी ग्यास सिलिण्डर मौज्दात गर्ने उपभोक्ताको संख्या घट्ने र बास्तविक पीडित उपभोक्तालाई राहत मिल्ने सरकारको अपेक्षा छ ।

आयल निगमका प्रबन्ध निर्देशक सुरेन्द्रकुमार पौडेलले बजारमा देखिएको अभावलाई हटाउन आधा ग्यास भरिएको  सिलिण्डर प्रचलनमा ल्याउने निर्णय भएको बताए । ‘अहिले ग्यास आयातमा समस्या छैन तर बजारमा जति ग्यास पठाएपनि अभाव टार्न पनि सकिएको छैन’ पौडेलले भने, ‘उपभोक्ताको मनमा देखिएको ग्यास अभावलाई हटाउन मात्र आधा ग्यास भरिएको सिलिण्डर प्रयोगमा ल्याउन लागेका हौं । यो व्यवस्थापछि ग्यास भरिएको सिलिण्डर होल्ड गर्न चाहने उपभोक्ताहरु खरिदका लागि नआउने र बास्तविक पीडित उपभोक्ताहरु मात्र ग्यास खोज्दै आउने हाम्रो विश्वास छ ।’

सरकारको निर्देशनपछि उद्योगीहरुले आधा परिमाणमा ग्यास भर्न थालेका छन् । एलपी ग्यास उद्योग संघका अध्यक्ष गोकुल भण्डारीले सरकारको निर्देशनअनुसार कारोबार गर्न प्रतिबद्ध रहेको बताए । ‘सरकारले आधा ग्यास भरिएको सिलिण्डर मात्र बजारमा पठाउनु भन्ने निर्देशन दिएको छ, सोहीअनुसार ग्यास भरेर सिलिण्डर बजारमा पठाउन हामी लागिपरेका छौं’ उनले भने । बजारमा प्रत्येक दिन १ लाख सिलिण्डर खपत भइरहेको उनले बताए । 

उपभोक्ता मर्कामा

आधा ग्यास भरिएको सिलिण्डर बजारमा आउने भएपछि उपभोक्ताहरु भने खिन्न छन् । उपभोक्ता अधिकारकर्मी माधव तिमिल्सिनाले सरकारी निकायबाट बिषम परिस्थितिमा सबै उपभोक्ताकहाँ ग्यास पुर्‍याउन पहलकदमी लिनु जायज भएको बताए ।  तर, आधा ग्यास भरिएको सिलिण्डर खरिद गर्दा उपभोक्ता ठगिने उनको बुझाई छ । ‘आधा ग्यास भरिएको सिलिण्डर लिन र ल्याउन उत्तिकै मेहनत पर्छ । लाइन नबसी अहिले पाउने स्थिति पनि छैन’ उनले भने, ‘ग्यासका लागि समान दु:ख गरेपनि आधा मात्र पाउने हुँदा उपभोक्ताले दु:ख पाउँछन् ।’

अर्कातिर उपभोक्ताले खाली गरेर पठाएको सिलिण्डरमा आधादेखी एक किलोसम्म ग्यास पिँधमा रहने गर्छ । पुरा ग्यास भएको सिलिण्डर र आधा ग्यास भएको सिलिण्डरको पिँधमा स्टक रहने ग्यासको परिमाण उति नै हुन्छ । 

त्यसैले उपभोक्ताको घरको चुल्होले तान्न नसकेको करिब १ किलो ग्यास फिर्ता जाँदा उपभोक्तालाई घाटा हुन्छ । पुरा ग्यास भरिएकोमा करिब १ केजी ग्यास बाल्न नसकी फिर्ता जान्थ्यो तर आधा ग्यास भरिएको सिलिण्डरमा पनि त्यति नै ग्यास फिर्ता जाँदा उद्योगमा एक सिलिण्डर बापत झण्डै २ किलो ग्यास उपभोक्ताले नबाली फिर्ता लैजान्छन् ।

आधा परिमाणमात्र भरिएको ग्यास सिलिण्डर बाल्दा छिटो सकिने पनि तिमल्सिनाको भनाई छ । ‘जति ग्यास छ, त्यतिको मात्र पैसा तिर्नुपर्ने भएपनि आधा ग्यास भरिएको सिलिण्डर बाल्दा तुलनात्मक रुपमा छिटो सकिन्छ । यसबाट उपभोक्ताहरु थप मर्कामा पर्ने देखिन्छ’ तिमिल्सिनाले भने ।